АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ РЕСУРСТАРЫН БАСҚАРУДЫ ОҢТАЙЛАНДЫРУ ҮШІН SHAP ЖӘНЕ PCA ҚОЛДАНУ АРҚЫЛЫ ФАКТОРЛАРДЫҢ МАҢЫЗДЫЛЫҒЫН ТАЛДАУ

Аңдатпа

Мақала агроөнеркәсіптік сектордағы факторлардың маңыздылығын талдауға арналған кешенді тәсілді ұсынады. Бұл әдіс Shapley қосымшалы түсіндірмелерін (SHAP), Қарапайым комбинацияны (Simple Combination) және Негізгі компоненттерді талдау (PCA) + комбинация (Combination) әдістерін қолданады. Зерттеу шектеулі және өзгермелі климаттық жағдайларда ауыл шаруашылығы ресурстарын тиімді басқару қажеттілігіне бағытталған. Ұсынылған әдістеме өнімділік, кіріс және операциялық шығындар сияқты негізгі көрсеткіштерге түрлі факторлардың әсерін бағалайды. SHAP талдауы негізгі анықтаушы факторларды анықтады. "Жер көлемі (га)" "Нарық сыйымдылығына" (59,5%) және "Сату кірісіне" (57,2%) айтарлықтай әсер ететінін көрсетті, бұл өндіріс ауқымының маңыздылығын көрсетеді. Қарапайым комбинация әдісі (Gradient Boosting, Mutual Information және RFE + Lasso-ны біріктіру арқылы) факторлардың теңгерімді бөлінуін анықтады: "Жер көлеміне" – 14,5%, "Тұқым пайдалану" – 12,8%, "Тыңайтқыш шығыны" – 10,7%. PCA + Комбинация әдісі жаһандық үрдістерді анықтап, негізгі өзгерістердің басты факторлары ретінде "Гектарға шаққандағы өнімділікті" (22,5%) және "Егістік алқабының көлемін" (11,5%) белгіледі. Бұл кешенді тәсіл жергілікті әсерлерді және жаһандық өзара тәуелділікті қамти отырып, деректерді терең талдауға мүмкіндік береді. Алынған нәтижелер ресурстарды оңтайлы басқару, стратегиялық жоспарлау және ауыл шаруашылығы өндірісінің тиімділігін арттыру үшін маңызды