ХАЛЫҚАPАЛЫҚ АҚПАРАТТЫҚ ЖӘНЕ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ЖУРНАЛЫ

ЖАҢА АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ДАҚЫЛДАРЫН ӨСІРУ БОЙЫНША ЖЫЛЫЖАЙ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ КӘСІПОРЫНДАРЫНЫҢ ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНЕ ШЕШІМ ҚАБЫЛДАУ ҮЛГІСІ

Авторлар

  • A. Biloshchytskyi Doctor of Technical Sciences, Professor, Vice-Rector for Science and Innovation, Astana IT University, Astana, 010000, The Republic of Kazakhstan
  • Y. Andrashko PhD, Assistant professor, Department of System Analysis and Optimization Theory, Uzhhorod National University, Uzhhorod, 88000, Ukraine
  • O. Kuchanskyi Doctor of Technical Sciences, Professor, Department of Computational and Data Science, Astana IT University, Astana, 010000, The Republic of Kazakhstan
  • , A. Neftissov engineer of automated control systems and technical equipment, Pavlodar, 140000, Republic of Kazakhstan
  • M. Gladka PhD in Technical Sciences, Associate Professor, Department of Information Systems and Technologies, Taras Shevchenko National University of Kyiv, Kyiv, 01033, Ukraine

##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:

https://doi.org/10.54309/IJICT.2025.23.3.007

Кілт сөздер:

жылыжай шаруашылығы, жылыжай микроклиматы, өнімділікті болжау, жасанды интеллект (ЖИ), дәлме-дәл егіншілік

Аңдатпа

Авторлар жылыжай кәсіпорындарының операциялық қызметін басқаруға арналған шешім қабылдау үлгісін әзірледі. Ол мынадай компоненттерді қамтиды: метеорологиялық көрсеткіштер мен жылыжай микроклиматы параметрлеріне негізделген өнімділікті болжаудың математикалық үлгісі; температураны, ылғалдылықты, CO₂ деңгейін және ресурс тұтынуды оңтайландыратын жылыжайды басқару үлгісі; сондай-ақ экономикалық, экологиялық және агрономиялық факторларды ескеретін дақыл таңдау үлгісі. Жаңа дақылдарды (атап айтқанда, банандарды) өсіруге ерекше ден қойылған, бұл Қазақстан Республикасының оңтүстік аймақтары үшін инновациялық бағыт. Үлгілер банан өсірілетін жылыжайдан алынған нақты деректер негізінде верификацияланды. Үлгінің нәтижелері өнімділіктің 19 %-ға артуын және дәстүрлі стратегиялармен салыстырғанда оңтайландырылған басқару кезінде пайданы 21 %-дан астамға өсіруді көрсетті. Ұсынылған тәсіл IoT-датчиктер желісін, цифрлық мониторингтік платформаларды және жылыжай микроклиматы мен ресурс тұтынуды бейімдеп басқаруға арналған жасанды интеллект алгоритмдерін пайдалануға негізделген. Әзірленген үлгі басқарушылық шешімдерді ғылыми негіздеуге, су мен энергияны пайдалану тиімділігін арттыруға, қоршаған ортаға теріс әсерді азайтуға және экстремалды климаттық жағдайлары бар өңірлерде жылыжай шаруашылығының орнықты дамуына ықпал етеді.

##plugins.generic.usageStats.downloads##

##plugins.generic.usageStats.noStats##

Жүктеулер

Жарияланды

2025-09-15

Дәйексөзді қалай келтіруге болады

A. Biloshchytskyi, Y. Andrashko, O. Kuchanskyi, , A. Neftissov, & M. Gladka. (2025). ЖАҢА АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ ДАҚЫЛДАРЫН ӨСІРУ БОЙЫНША ЖЫЛЫЖАЙ АУЫЛШАРУАШЫЛЫҚ КӘСІПОРЫНДАРЫНЫҢ ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНЕ ШЕШІМ ҚАБЫЛДАУ ҮЛГІСІ. ХАЛЫҚАPАЛЫҚ АҚПАРАТТЫҚ ЖӘНЕ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ЖУРНАЛЫ, 6(3), 115–132. https://doi.org/10.54309/IJICT.2025.23.3.007

Журналдың саны

Нөмір 6 № 3 (2025): МЕЖДУНАРОДНЫЙ ЖУРНАЛ ИНФОРМАЦИОННЫХ И КОММУНИКАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ

Бөлім

ИНФОРМАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ

Лицензия

Авторлық құқық (c) 2025 ХАЛЫҚАPАЛЫҚ АҚПАРАТТЫҚ ЖӘНЕ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ЖУРНАЛЫ

Creative Commons лицензиясы

Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.

https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.en

##plugins.generic.recommendBySimilarity.heading##

1 2 3 4 > >> 

##plugins.generic.recommendBySimilarity.advancedSearchIntro##