ГИДРОЛОГИЯЛЫҚ ҮДЕРІСТЕР МЕН СПЕКТРАЛДЫҚ ДЕРЕКТЕРДІ ТАЛДАУ НЕГІЗІНДЕ ТОПЫРАҚТЫҢ ТҰЗДАНУ ДЕҢГЕЙІН БОЛЖАУДЫҢ ГИБРИДТІ МОДЕЛІН ӘЗІРЛЕУ
##plugins.pubIds.doi.readerDisplayName##:
https://doi.org/10.54309/IJICT.2025.24.4.006Аңдатпа
Топырақтың тұздануы – Қазақстанның аридті және шөлейт аймақтарында байқалатын ең өзекті экологиялық және аграрлық мәселелердің бірі. Бұл құбылыс жер құнарлылығының төмендеуіне, жердің деградациясына және азық-түлік қауіпсіздігіне қатер төндіреді. Осы зерттеудің мақсаты – қашықтықтан зондтау (Sentinel-2) спектралдық деректері мен ERA5-Land гидрологиялық көрсеткіштерін біріктіру негізінде топырақтың тұздану деңгейін болжаудың гибридті моделін әзірлеу. Талдау үшін басты компоненттер әдісі (PCA), K-Means кластерлеу тәсілі және XGBoost алгоритмі қолданылды, бұл ақпараттық белгілерді бөліп көрсетуге және болжам дәлдігін арттыруға мүмкіндік берді. Ғарыштық деректер Google Earth Engine ортасында өңделді, мұнда Қазақстанның екі қарама-қарсы өңірі — Ақмола облысы мен тартылған Арал теңізі аймағының спектралдық және гидрологиялық параметрлері біріктірілді. Нәтижелер көрсеткендей, гибридті модель XGBoost базалық моделіне қарағанда орташа квадраттық қатені (MSE) 26 %-ға азайтып, тұзданған топырақтардың 98 %-ын сәтті жіктейді. Зерттеу қашықтықтан зондтау мен гидрологиялық модельдеуді біріктіретін кешенді тәсілдің жердің деградациясын мониторингілеу мен бағалаудағы жоғары әлеуетін дәлелдейді.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
Жүктеулер
Жарияланды
Дәйексөзді қалай келтіруге болады
Журналдың саны
Бөлім
Лицензия
Авторлық құқық (c) 2025 ХАЛЫҚАPАЛЫҚ АҚПАРАТТЫҚ ЖӘНЕ КОММУНИКАЦИЯЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР ЖУРНАЛЫ
Бұл жұмыс Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 Дүние жүзінде.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/deed.en